Thế giới sofa logo

Ông Địa là ai? Ý nghĩa thờ cúng ông Địa trong văn hóa người Việt

Biên tập bởi Thế Giới Sofa
2022-02-16T00:00:00
682

Tín ngưỡng thờ thần là một nét đẹp trong hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam. Người ta thường thờ cúng Ông Địa trong nhà để cầu mong cho gia đình êm ấm, làm ăn phát tài phát lộc. Hãy cùng Thế Giới Sofa tìm hiểu về ông Địa thông qua bài viết dưới đây nhé.

Ông Địa là ai? Ý nghĩa thờ cúng ông Địa trong văn hóa người Việt
Ông Địa là ai? Ý nghĩa thờ cúng ông Địa trong văn hóa người Việt

Tín ngưỡng thờ thần là một nét đẹp trong hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam. Người ta thường thờ cúng Ông Địa trong nhà để cầu mong cho gia đình êm ấm, làm ăn phát tài phát lộc. Hãy cùng Thế Giới Sofa tìm hiểu về ông Địa thông qua bài viết dưới đây nhé.

Ông Địa còn gọi là thổ công, thổ địa, thổ thần,…
Ông Địa còn gọi là thổ công, thổ địa, thổ thần,…

Ông Địa là ai?

Ông Địa còn gọi là thổ công, thổ địa, thổ thần,… Đây là một vị thần trong tín ngưỡng Châu Á, cai quản một vùng đất, địa điểm. Trong dân gian có câu: “Đất có Thổ công, sông có Hà bá”. Ở mỗi gia cư, Thổ công là vị thần trông coi gia đình, dự định họa phúc.

Theo người Trung Hoa, Thần Thổ Địa là Phúc Đức Chính Thần, Thổ Địa Công, Thổ Địa Gia, Hậu Thổ, Thổ Chính, Xã Thần, Thổ Bá.

Thần Thổ Địa là một trong những vị Thần phổ biến trong tín ngưỡng văn hóa Á Đông. Trong tín ngưỡng dân gian các nước Á Đông, Thần Thổ Địa là vị Thần hộ mệnh của địa phương, là vị chính Thần có phúc đức. 

Tại Trung Quốc, vào thời kì Trung Hoa Dân Quốc và trước đó, phàm là nơi nào có người Hán sinh sống đều có cảnh cúng thờ Thần Thổ địa. 

Trong văn hóa truyền thống, cúng tế Thần Thổ địa có nghĩa là cúng tế đại địa, còn thời hiện đại ngày nay phần lớn thuộc về cầu phúc, cầu tài, cầu bình an, bảo vệ mùa màng bội thu. Thần Thổ Địa cũng là Thần có địa vị khá thấp trong các chư Thần, là một vị Thần khá thân cận với dân gian.

Riêng người Việt thì coi Ông Địa như một vị thần hể hả, bình dân, mập mạp, bụng phệ, tay cầm quạt lá, tướng tốt vì lúc nào cũng vui cười. Ông Địa thường xuất hiện mỗi khi múa lân, coi như một năng lực cân bằng thú tính của con lân hay sư tử, thuần hóa nó thành một con vật mang điềm tốt lành. 

Những sự tích liên quan đến Ông Địa của người Việt

Theo như người xưa kể lại, Nam Bộ là một vùng đất mới, ngay từ những bước chân đầu tiên khi bước lên mảnh đất này thì vùng đất Nam Bộ vẫn còn là một vùng đầm lầy nê địa, rừng hoang cỏ rậm, thú dữ nhiều vô kể. Mọi thứ ở đây hoàn toàn lạ lẫm đối với họ, từ tiếng chim kêu, tiếng cá vẫy vùng… đến tiếp cọp rống, gió rít đều gây cho họ một cảm giác lo sợ.

Vì thế mà có câu: “Tới đây xứ sở lạ lùng/Con chim kêu cũng sợ, con cá vùng cũng ghê”.

Người dân lúc đó nghĩ vùng đất này từ con sông, suối, rừng, đất,…đâu đâu cũng có các vị thần cai quản. Để được yên ổn làm ăn, họ phải thờ cúng các thần để các thần, để họ phù hộ cho người dân được cuộc sống ấm no, hạnh phúc và bình an. Vì lẽ đó mà Thổ Địa được họ sùng kính và tôn thờ. Họ xem Thổ Địa như là một vị thần bảo hộ cho một mảnh vườn, thửa ruộng của họ…. 

Về hình tượng Ông Địa ở Nam Bộ đó là một người trung niên mập mạp, bụng bự, miệng cười hả hả, tay cầm quạt, trông có vẻ phương phi, hào sảng và mang đầy chất phong thịnh. Nhìn qua thì mang một nét gì đó rất hài hước. Đây cũng là một đặc trưng trong tính cách của người Nam Bộ.

Người Nam Bộ thường có tâm lý tin vào thần linh nhưng họ không quá thần thánh hóa trong việc thờ phụng. Khi họ tin vào Ông Địa, họ thờ cúng Ông Địa quanh năm nhưng đôi khi mùa màng thất bát, buôn bán lỗ lã họ van vái Ông Địa nhiều lần. Nhưng cuộc sống vẫn khó khăn, họ sẵn sàng đem Ông Địa bỏ ở gốc cây hay quăng xuống sông. Vì lẽ đó mà Ông Địa ở Nam Bộ là một vị thần dân dã luôn gần gũi với cuộc sống của con người. Chính điều này đã dẫn đến hàng loạt các giai thoại về Ông Địa do dân gian sáng tác, nhằm giải thích các đặc điểm về hình thể ông cũng như để giải thích một số sự việc, hiện tượng mà người ta không thể lý giải được trong cuộc sống của mình.

Một trong số đó phải kể đến câu chuyện “Sự tích về Ông Địa bụng bự”, chuyện kể rằng:

“Ngày xưa, Ông Địa cũng có cái bụng bình thường như bụng của mọi người. Thuở đó, Ông Địa có kết thân với Hà Bá. Trong vùng có một mụ góa bụa, tính khí rất chua ngoa, nhưng mụ lại có cô con gái rất đẹp. Mụ mắc phải cái tật, hễ cất tiếng chửi con thì y như có mấy lời đầu lưỡi: 

– Má mày Hà Bá! 

Thấy vậy, Ông Địa mới tìm gặp Hà Bá, vừa thiệt, vừa giỡn, bảo rằng:

– Nè Hà Bá, anh tốt phước quá! Ở đây, ngày nào cũng có người nói muốn hiến con gái cho anh đó. Mà lại con gái đẹp kia chớ. 

Hà Bá mừng quá liền hỏi:

– Thiệt vậy không? Mà ai vậy? Nhờ anh làm mai dùm tôi liền đi nghe. 

Ông Địa bằng lòng và dẫn Hà Bá đi. Hôm sau, trời vừa sáng, Hà Bá theo Ông Địa đến cổng nhà mụ góa nọ. Còn sớm, cô con gái út ngủ chưa dậy, chỉ mới có bà mẹ dậy quét dọn sân nhà. Giữa sân có con chó cái, ý chừng phải thức canh nhà nên vẫn còn nằm lì ở đó, đuổi chẳng chịu đi. Đuổi hoài chẳng được, mụ ta nổi xung trở cán chổi đập con chó một cái, chửi:

– Cái đồ Hà Bá! Thiệt nào ngờ? 

Hà Bá giận quá chừng liền đạp cho Ông Địa một đạp và chửi:

– Đồ khốn! Dám lừa tao! Dẫn tao đi để gả cho con chó cái này hả?

Ai ngờ mới có một đạp, Ông Địa đã rớt tõm xuống kinh. Không tính tới sự oái oăm này, nên Ông Địa mắc cười quá, té xuống kinh mà vẫn cười ngất, thành thử ông uống phải nước kinh nhiều quá. Đến nỗi, cái bụng ông phình ra, rồi cứ lần lần bự dần, đến chang bang như bây giờ”.

Tín ngưỡng thờ cúng ông Địa

Việc cúng ông Địa Cũng là 1 vấn đề khá thú vị với người Việt Nam ta. Đối với người miền Nam và với những người Trung Hoa, mỗi khi cúng ông Địa thì họ thường bẻ ăn trước một miếng rồi mới mang cúng. Vì theo 1 vài sự tích thì Ông Địa bị đầu độc nên chết, vì thế ông rất sợ bị chết, nên khi cúng kiến ông thì phải bẻ ăn một miếng trước thì ông mới dám ăn. Còn với người miền Bắc thì họ vẫn cúng như bình thường. Người ta cúng Thổ Công vào ngày 1,15 (âm lịch) và các dịp lễ Tết khác.

Tín ngưỡng thờ cúng ông Địa
Tín ngưỡng thờ cúng ông Địa

Cách bày trí bàn thờ ông Địa

Bàn thờ thường được đặt ở dưới đất, sử dụng Khám thờ nhỏ. Vị trí để bàn thờ là những nơi thông thoáng, dễ nhìn thấy mọi người ra vào. Mọi người cung hay để Ông Địa thờ chung với Thần Tài. 

Nguyên tắc “Đông bình – Tây quả”, từ trái qua phải được áp dụng chặt chẽ trong cách bài trí bàn thờ Thổ Công và Thần Tài. Trên một bàn thờ, Ông Địa sẽ được đặt bên phải, Thần Tài được đặt bên trái. Hũ gạo bên phải, hũ muối bên trái và bát hương đặt ở giữa, hướng cho mặt nguyệt quay ra phía ngoài.

Hướng đặt bàn thờ ông địa thần tài nên chọn lấy các cung Thiên Lộc, Quý Nhân để nhận được thật nhiều tài lộc cho gia đình

  • Cung Thiên lộc (hướng Đông Nam) mang lại nhiều may mắn,  tiền bạc, thu được nhiều lợi nhuận, làm ăn phát đạt.
  • Cung Quý nhân (hướng Tây Bắc): gia chủ nhận được nhiều giúp đỡ từ người khác, gặp dữ hóa lành, có nhiều bình an. 

Từ những thông tin trên, Thế Giới Sofa hy vọng bạn sẽ có thêm nhiều hiểu biết về ông Địa và giúp bạn xác định được vị trí thờ cúng chính xác nhất trong nhà.